Gmina Wąchok
Rynek w WąchockuKatarzyna Pisarska
Dworek LangiewiczaKatarzyna Pisarska
Tablica pamiątkowa na Dworku Mariana LangiewiczaKatarzyna Pisarska
Opactwo CystersówKatarzyna Pisarska
Opactwo CystersówKatarzyna Pisarska
Opactwo CystersówKatarzyna Pisarska
Opactwo CystersówKatarzyna Pisarska
Opactwo CystersówKatarzyna Gritzmann
Tablica pamiątkowa mrj Jana Piwnika "Ponurego"Katarzyna Pisarska
Muzeum Ojców CystersówKatarzyna Pisarska
Muzeum Ojców CystersówKatarzyna Pisarska
Pałac SchoenbergaKatarzyna Pisarska
Pomnik "Ponurego" na wąchockim RynkuKatarzyna Pisarska
Zabytkowy domKatarzyna Pisarska
Wąwóz RocławKatarzyna Pisarska
Wąwóz RocławKatarzyna Pisarska
Miejsko-Gminny Ośrodek KulturyKatarzyna Pisarska
Pomink przy szkole podstawowejKatarzyna Pisarska
Opactwo CystersówKatarzyna Pisarska
Tablice pamiątkowe na terenie KlasztoruKatarzyna Pisarska
Tablice pamiątkowe na terenie KlasztoruKatarzyna Pisarska
Figura Chrystusa z krzyżemKatarzyna Pisarska
Opactwo CystersówMichał Surma
Pomnik SołtysaKatarzyna Pisarska
Zalew w WąchockuKatarzyna Pisarska
Zalew w WąchockuSebastian Opozda
Kapliczka Św. JackaArchiwum Starostwa Powiatowego w Starachowicach
Opactwo CystersówArchiwum Starostwa Powiatowego w Starachowicach
Opactwo CystersówArchiwum Starostwa Powiatowego w Starachowicach
Opactwo CystersówArchiwum Starostwa Powiatowego w Starachowicach
Kościół p.w. Św. ZofiiMarcin Maruszak
Kaplica Św. RochaMarcin Maruszak
Opactwo CystersówKatarzyna Pisarska
Informacje praktyczne
- Informacje szczegółoweZwińRozwiń
- Powiat:
- starachowicki
- Gmina:
- Wąchock
- Adres:
- Wąchock
- Region turystyczny:
- Starachowice i okolice
Opis
GMINA WĄCHOCK
Herb Wąchocka Gmina Wąchock położona jest w zachodniej części powiatu starachowickiego. Otoczona jest dużymi kompleksami leśnymi. Teren gminy przecina droga krajowa Skarżysko Kamienna - Ostrowiec Świętokrzyski. Gmina położona jest między miastami Starachowice i Skarżysko Kamienna. Teren gminy o powierzchni 82 km2, zamieszkuje 7.500 mieszkańców i obejmuje pięć sołectw. Obszary leśne o pow. 5 257 ha stanowią 64% obszaru gminy obejmując najbardziej urokliwe tereny Puszczy Świętokrzyskiej - Sieradowickiego Parku Krajobrazowego. Korzystne położenie w dolinie rzeki Kamiennej oraz piękna i bogata przeszłość historyczna, potwierdzona licznymi zabytkami, stanowi o atrakcyjności gminy oraz możliwościach rozwoju turystyki i agroturystyki.
WĄCHOCK - siedziba administracyjna gminy, miasteczko nad rzeką Kamienną. W 1179 roku przybyli tutaj Cystersi. Sprowadził ich z Morimond (Francja) biskup krakowski Gedeon. Przybyli mnisi założyli opactwo wznosząc klasztor i kościół. W 1249 roku Bolesław Wstydliwy nadał konwentowi wąchockiemu koncesję na handel solą i na poszukiwanie kopalin, przyznając im trzecią część ze znalezionych soli, ołowiu i miedzi.
WĄCHOCK - siedziba administracyjna gminy, miasteczko nad rzeką Kamienną. W 1179 roku przybyli tutaj Cystersi. Sprowadził ich z Morimond (Francja) biskup krakowski Gedeon. Przybyli mnisi założyli opactwo wznosząc klasztor i kościół. W 1249 roku Bolesław Wstydliwy nadał konwentowi wąchockiemu koncesję na handel solą i na poszukiwanie kopalin, przyznając im trzecią część ze znalezionych soli, ołowiu i miedzi.
Zalew w Wąchocku
Bardzo ważnym dla rozwoju osady było utworzenie w 1315 roku książęcej komory celnej. U schyłku dynastii Piastów Wąchockowi podlegało już 25 wsi a sam Wąchock stał się znaczącą osadą w okolicy. 3 maja 1454 roku król Kazimierz Jagiellończyk (1427-1492), nadał osadzie prawa miejskie na prawach magdeburskich, a 195 obywatelom Wąchocka - serwituty, to jest przywileje bezpłatnego pozyskiwania drewna z okolicznych lasów. Z tego okresu pochodzi herb miasta.
W 1656 roku sprzymierzone ze Szwedami wojska Księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego zrabowały i spustoszyły klasztor wraz z bogatym archiwum opactwa, skarbcem i wieloma cennymi zabytkami. W 1819 roku doszło do kasaty klasztoru Cystersów za sprawą Rządowej Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wykonanej przez Stanisława Potockiego. W czasie powstania styczniowego Wąchock stał się powstańczą stolicą województwa sandomierskiego a Marian Langiewicz, naczelnik powstania zajął pod swoją kwaterę dworek „pod kolumnami”.
W 1864 roku Wąchock utracił prawa miejskie a siedzibę gminy przeniesiono do Wielkiej Wsi. W okresie okupacji hitlerowskiej Wąchock i jego mieszkańcy byli szczególnie represjonowani. Represje te wpłynęły na liczny udział mieszkańców Wąchocka w ruchu oporu. W 1943 roku powstało duże zgrupowanie świętokrzyskie AK „Ponurego” i „Nurta”, którego bazą było uroczysko Wykus. 21 listopada 1951 roku, po 132 latach nieobecności do Wąchocka powrócili Cystersi, a 1 stycznia 1994r., po 130 latach, Wąchock odzyskał prawa miejskie.
ZABYTKI WĄCHOCKA
• Zespół klasztorny Opactwa Cystersów z XII wieku - zabytek światowego znaczenia. Znakomicie zachowany, jeden z najważniejszych obiektów „Szlaku Cystersów” i „Szlaku Romańskiego” objęty patronatem przez Radę Europy.
W 1656 roku sprzymierzone ze Szwedami wojska Księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego zrabowały i spustoszyły klasztor wraz z bogatym archiwum opactwa, skarbcem i wieloma cennymi zabytkami. W 1819 roku doszło do kasaty klasztoru Cystersów za sprawą Rządowej Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wykonanej przez Stanisława Potockiego. W czasie powstania styczniowego Wąchock stał się powstańczą stolicą województwa sandomierskiego a Marian Langiewicz, naczelnik powstania zajął pod swoją kwaterę dworek „pod kolumnami”.
W 1864 roku Wąchock utracił prawa miejskie a siedzibę gminy przeniesiono do Wielkiej Wsi. W okresie okupacji hitlerowskiej Wąchock i jego mieszkańcy byli szczególnie represjonowani. Represje te wpłynęły na liczny udział mieszkańców Wąchocka w ruchu oporu. W 1943 roku powstało duże zgrupowanie świętokrzyskie AK „Ponurego” i „Nurta”, którego bazą było uroczysko Wykus. 21 listopada 1951 roku, po 132 latach nieobecności do Wąchocka powrócili Cystersi, a 1 stycznia 1994r., po 130 latach, Wąchock odzyskał prawa miejskie.
ZABYTKI WĄCHOCKA
• Zespół klasztorny Opactwa Cystersów z XII wieku - zabytek światowego znaczenia. Znakomicie zachowany, jeden z najważniejszych obiektów „Szlaku Cystersów” i „Szlaku Romańskiego” objęty patronatem przez Radę Europy.
W zespole klasztornym:
• kościół romański p.w. Najświętszej Marii Panny i Św. Floriana, zbudowany przez włoskiego mistrza Simona jako trójnawowa bazylika z transeptem i kaplicami po bokach prezbiterium. Plan i ascetyczny wystrój odpowiadały surowym regułom zakonnym. Wewnątrz prawie jedyną dekoracją była kamieniarka (rozety, służki, żebra sklepieniowe, zwłaszcza portale) i ceramiczna posadzka. W XV w. kościół przebudowano w stylu gotyckim podnosząc m.in. dachy. Równolegle z kościołem budowano wokół wirydarza czworobok klasztorny.
• klasztor, w którym zachowało się bardzo wiele elementów w czystym stylu romańskim z XIIIw., zwłaszcza: armarium (skarbiec), przepiękny kapitularz, fraternia (sala wspólnej pracy), dormitorium (sypialnia), refektarz (jadalnia) z bogatą kamieniarką i karcer. Klasztor rozbudowany z krużgankami i wieżą z 1643r. w stylu wczesnobarokowym.
• W obrębie zespołu, na murze przykościelnym od 1980r. umieszczane są tablice upamiętniające Powstanie Styczniowe oraz dowódców i oddziały Armii Krajowej.
• na ul. M. Langiewicza - Dworek „pod kolumnami”- siedziba powstańcza Mariana Langiewicza, który jako dyktator na województwo sandomierskie, z Wąchocka kierował powstaniem styczniowym w dniach 23.01 - 04.02.1863r. Wydarzenia te upamiętnia tablica pamiątkowa na ścianie dworku.
• Kaplica p.w. Świętego Rocha z 1838 roku, Wąchock, ul. Świętego Rocha.
• Zespół kaplicy św. Jacka w Wąchocku (Sina Woda) z 1821r.
• Pałac Schoenberga, poł. XIX wieku, ruiny zespołu zakładów metalowych, Wąchock, ul. Kolejowa, obiekt prywatny.
• kościół romański p.w. Najświętszej Marii Panny i Św. Floriana, zbudowany przez włoskiego mistrza Simona jako trójnawowa bazylika z transeptem i kaplicami po bokach prezbiterium. Plan i ascetyczny wystrój odpowiadały surowym regułom zakonnym. Wewnątrz prawie jedyną dekoracją była kamieniarka (rozety, służki, żebra sklepieniowe, zwłaszcza portale) i ceramiczna posadzka. W XV w. kościół przebudowano w stylu gotyckim podnosząc m.in. dachy. Równolegle z kościołem budowano wokół wirydarza czworobok klasztorny.
• klasztor, w którym zachowało się bardzo wiele elementów w czystym stylu romańskim z XIIIw., zwłaszcza: armarium (skarbiec), przepiękny kapitularz, fraternia (sala wspólnej pracy), dormitorium (sypialnia), refektarz (jadalnia) z bogatą kamieniarką i karcer. Klasztor rozbudowany z krużgankami i wieżą z 1643r. w stylu wczesnobarokowym.
• W obrębie zespołu, na murze przykościelnym od 1980r. umieszczane są tablice upamiętniające Powstanie Styczniowe oraz dowódców i oddziały Armii Krajowej.
• na ul. M. Langiewicza - Dworek „pod kolumnami”- siedziba powstańcza Mariana Langiewicza, który jako dyktator na województwo sandomierskie, z Wąchocka kierował powstaniem styczniowym w dniach 23.01 - 04.02.1863r. Wydarzenia te upamiętnia tablica pamiątkowa na ścianie dworku.
• Kaplica p.w. Świętego Rocha z 1838 roku, Wąchock, ul. Świętego Rocha.
• Zespół kaplicy św. Jacka w Wąchocku (Sina Woda) z 1821r.
• Pałac Schoenberga, poł. XIX wieku, ruiny zespołu zakładów metalowych, Wąchock, ul. Kolejowa, obiekt prywatny.
• Zespół poczty zajezdnej z I poł. XIX wieku, składający się z dworku, wozowni, piwnicy, bramy, Wąchock, ul. Langiewicza 7.
• Pozostałości cmentarza żydowskiego - kirkut, Wąchock, ul. Krzemienica.
• Rataje - kościółek drewniany p.w. Św. Zofii i stary dworek z XIX w., miejsce bitwy stoczonej przez oddział Czachowskiego w dniu 11 sierpnia 1863 roku, pięć lip uznanych za pomniki przyrody.
• Parszów - grobla i pozostałości po zakładzie z okresu Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.
MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJ
• Rezerwat leśny Wykus, uroczysko w Puszczy Świętokrzyskiej na terenie Sieradowickiego Parku Krajobrazowego przy drodze Wąchock-Siekierno. Miejsce stacjonowania w 1943 roku oddziałów partyzanckich AK zgrupowań mjr Piwnika „Ponurego”. W roku 1957 ustawiono tu utrzymaną w stylu świętokrzyskim kapliczkę. Na jej murze i murach ogrodzenia wyryto pseudonimy i umieszczono epitafia poległych w walce i zmarłych po wojnie partyzantów członków zgrupowania AK „Ponury”.
• Pozostałości cmentarza żydowskiego - kirkut, Wąchock, ul. Krzemienica.
• Rataje - kościółek drewniany p.w. Św. Zofii i stary dworek z XIX w., miejsce bitwy stoczonej przez oddział Czachowskiego w dniu 11 sierpnia 1863 roku, pięć lip uznanych za pomniki przyrody.
• Parszów - grobla i pozostałości po zakładzie z okresu Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.
MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJ
• Rezerwat leśny Wykus, uroczysko w Puszczy Świętokrzyskiej na terenie Sieradowickiego Parku Krajobrazowego przy drodze Wąchock-Siekierno. Miejsce stacjonowania w 1943 roku oddziałów partyzanckich AK zgrupowań mjr Piwnika „Ponurego”. W roku 1957 ustawiono tu utrzymaną w stylu świętokrzyskim kapliczkę. Na jej murze i murach ogrodzenia wyryto pseudonimy i umieszczono epitafia poległych w walce i zmarłych po wojnie partyzantów członków zgrupowania AK „Ponury”.
• Polana M. Langiewicza - historyczna polana w sercu Sieradowickiego Parku Krajobrazowego gdzie stacjonowały oddziały powstańcze Mariana Langiewicza. Fakty te upamiętniają tablice na obelisku i sośnie - pomniku przyrody.
• Tablice poświęcone oddziałom powstańców 1863/64 i żołnierzom Armii Krajowej na wschodniej ścianie ogrodzenia zespołu klasztornego O. Cystersów.
• Pomnik mjr Jana Piwnika „Ponurego” na Placu mjr „Ponurego” w Wąchocku.
• Pomnik Żołnierzy Józefa Piłsudskiego poległych w latach 1918-1920 przy ul. Kościelnej 10.
• Muzeum Ojców Cystersów w Wąchocku.W muzeum, znajdującym się na terenie klasztoru, zgromadzono zabytki ze zbiorów ks. ppłk Walentego Ślusarczyka z Nowej Słup iz udziałem eksponatów pochodzących od ks. Jana Wiśniewskiego. Ekspozycję stanowi unikalna kolekcja pamiątek z okresu powstań narodowych. Muzeum jest czynne: w dni powszednie w godzinach: 9 -12, 13 -17, 18 -18, w niedziele i święta kościelne w godz. 14 -17, 18 -18. W porze letniej kościół i klasztor można zwiedzać do godz. 20. Zwiedzanie bez biletów, można złożyć dobrowolną ofiarę. Adres: Wąchock, ul. Kościelna 14, tel. 041 2715066.
• Tablice poświęcone oddziałom powstańców 1863/64 i żołnierzom Armii Krajowej na wschodniej ścianie ogrodzenia zespołu klasztornego O. Cystersów.
• Pomnik mjr Jana Piwnika „Ponurego” na Placu mjr „Ponurego” w Wąchocku.
• Pomnik Żołnierzy Józefa Piłsudskiego poległych w latach 1918-1920 przy ul. Kościelnej 10.
• Muzeum Ojców Cystersów w Wąchocku.W muzeum, znajdującym się na terenie klasztoru, zgromadzono zabytki ze zbiorów ks. ppłk Walentego Ślusarczyka z Nowej Słup iz udziałem eksponatów pochodzących od ks. Jana Wiśniewskiego. Ekspozycję stanowi unikalna kolekcja pamiątek z okresu powstań narodowych. Muzeum jest czynne: w dni powszednie w godzinach: 9 -12, 13 -17, 18 -18, w niedziele i święta kościelne w godz. 14 -17, 18 -18. W porze letniej kościół i klasztor można zwiedzać do godz. 20. Zwiedzanie bez biletów, można złożyć dobrowolną ofiarę. Adres: Wąchock, ul. Kościelna 14, tel. 041 2715066.
• Rezerwat archeologiczny „Rydno”
Na piaszczystych wydmach po obydwu stronach Kamiennej znajdują się pozostałości kilkuset prehistorycznych stanowisk osadniczych skupionych wokół kopalni hematytu, używanego później pod postacią proszku lub maści barwnika koloru czerwonego, symbolizującego życie, zdrowie, siłę, towaru drogiego i poszukiwanego, po który wysłańcy różnych plemion przybywali niejednokrotnie z bardzo daleka. Oprócz wytwarzania barwnika hematytowego starożytni Rydnianie trudnili się również wysoko wyspecjalizowaną produkcją półsurowca krzemiennego z krzemienia czekoladowego, po który wyprawiali się do odległych o ok. 15 km i więcej kopalni w okolicy Orońska, Wierzbicy i Iłży.
Na piaszczystych wydmach po obydwu stronach Kamiennej znajdują się pozostałości kilkuset prehistorycznych stanowisk osadniczych skupionych wokół kopalni hematytu, używanego później pod postacią proszku lub maści barwnika koloru czerwonego, symbolizującego życie, zdrowie, siłę, towaru drogiego i poszukiwanego, po który wysłańcy różnych plemion przybywali niejednokrotnie z bardzo daleka. Oprócz wytwarzania barwnika hematytowego starożytni Rydnianie trudnili się również wysoko wyspecjalizowaną produkcją półsurowca krzemiennego z krzemienia czekoladowego, po który wyprawiali się do odległych o ok. 15 km i więcej kopalni w okolicy Orońska, Wierzbicy i Iłży.
Od 2005 roku na terenie Rezerwatu co rok odbywa się Piknik Archeologiczny organizowany przez Oddział Międzyszkolny PTTK w Starachowicach.