Miejsca pamięci narodowej ~ Artykuły ~ Starachowice Travel

Miejsca pamięci narodowej

Miejsca pamięci narodowej w Starachowicach

Pomnik Obrońców Starachowic 1939

Znajduje się na skrzyżowaniu ulic 17 Stycznia i Al. Wyzwolenia

fot. Pomnik obrońcow Starachowic

W dniu wybuchu II wojny światowej w Starachowicach utworzono Komendę Obrony W dniu wybuchu II wojny światowej w Starachowicach utworzono Komendę Obrony Miasta, na czele której stanął mjr Trzebiński . Zadaniem komendy było zabezpieczenie miasta i Zakładów Starachowickich przed nalotami niemieckiej Luftwaffe. W zakładach utworzono posterunki obserwacyjne i ustawiono dwie baterie dział przeciwlotniczych. Ponadto pracownicy zakładów, rezerwiści por. Leszek Kistelski i ppor. Jerzy Sosnowski sformowali baterię zenitówek, którą ustawiono w południowej części miasta. Stanowiska artylerii przeciwlotniczej rozmieszczono także na wzgórzach okalających miasto. Ponieważ zakłady zaprzestały w tym czasie produkcji , z części robotników sformowano pluton, które miały bronić miasta . Ich organizatorem był por. L. Kistelski.
Dnia 7 września 1939 r. oddziały rozpoznawcze 2 Dywizji Lekkiej Wehrmachtu, działającej na Kielecczyźnie i pragnącej za wszelką cenę osiągnąć linię Wisły, usiłowały zająć Starachowice . Atak Niemców został powstrzymany przez zdecydowany opór obrońców miasta. Dopiero wieczorem por. Kistelski opuścił miasto na czele dwóch plutonów dział udając się pod Iłżę, gdzie w następnych dniach walczył w składzie Grupy Operacyjnej gen. Stanisława Skwarczyńskiego. Starachowice zostały zajęte przez niemieckie oddziały rankiem 8 września. W odwet za opór stawiany przez obrońców, hitlerowcy zajmując miasto na jego przedmieściach, w Michałowie i Wanacji, zamordowali 23 osoby.

źródło: "Miejca pamięci narodowej 1939-1945 w województwie kieleckim", L.Kaczanowski, B.Paprocki, Biuro Dokumentacji Zabytków, Kielce, 1989r.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)

Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945

Wielu polskich pracowników zakładu zaangażowanych było w działalność konspiracyjną i walczyło w oddziałach partyzanckich GL i AK. Na terenie zakładów członkowie AK, mimo czujnej obserwacji ze strony zatrudnionych Niemców, zdołali wyprodukować części broni, które posłużyły do montażu partyzanckich pistoletów KIS. Latem 1944 r. wielu pracowników porzuciło pracę i wstąpiło do oddziałów partyzanckich.

Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu.

Na początku okupacji wojskowe władze niemieckie przekazały Zakłady Starachowickie koncernowi Herman Goering Werke, który uruchomił w nich produkcję zbrojeniową. Niewolniczą siłę roboczą w zakładach stanowili Polacy, a od 1942 r. Żydzi zamknięci w przyzakładowych obozach pracy. Administracja zakładów, wspomagana przez miejscową placówkę gestapo, dopuszczała się represji wobec polskich pracowników fabryki. Już w 1940 r. dokonano aresztowań szeregu zatrudnionych, którzy zostali straceni w egzekucji na Brzasku pod Skarżyskiem 29 czerwca tego roku. W latach 1943-1944 w wyniku masowych łapanek, przeprowadzanych również na terenie zakładów, ponad tysiąc pracowników wywieziono na roboty przymusowe do Rzeszy. Polaków podejrzanych o działalność sabotażową i dywersyjną osadzono w karnym obozie wychowawczym, który funkcjonował na terenie zakładów. W szczególnie ciężkich warunkach egzystowali więźniowie żydowskich przyzakładowych obozów pracy. Złe warunki sanitarne i głód, powodowały wysoką śmiertelność więźniów. Strażnicy fabryczni dokonywali licznych egzekucji robotników żydowskich, zarówno na terenie obozów jak i zakładów. Z 6000 więźniów, którzy przeszli przez obozy 4000 zmarło, bądź zostało zamordowanych. Pomoc żydowskim więźniom nieśli polscy pracownicy, z narażeniem własnego życia i swoich bliskich dostarczając im żywności i ułatwiając ucieczkę z obozów. Żydowskie obozy pracy przymusowej zostały zlikwidowane latem 1944 r. Pozostałych przy życiu około 2000 więźniów Niemcy wywieźli do Oświęcimia. Fabrykę prawie doszczętnie ograbiono w czasie ewakuacji.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)

Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej

Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej

W kruchcie kościoła parafialnego pod wezwaniem Świętej Trójcy znajduje się tablica marmurowa z wizerunkiem Matki Boskiej Bolesnej i znakiem Polski Walczącej oraz napisem: Ś.P. TYM, KTÓRZY W POTRZEBIE POSZLI | W ŚWIĘTY BÓJ I ODDALI ŻYCIE | ZA WIARĘ I OJCZYZNĘ | POLEGŁYM W WALKACH Z OKUPANTEM HITLEROWSKIM | NA ZIEMI KIELECKIEJ ŻOŁNIERZOM: | -z Oddziału Wydzielonego „Hubala” | -ze Zgrupowania AK „Ponurego” i „Nurta” | -z Oddziału AK „Szarego” i „Potoka” | -z ochrony radiostacji AK insp. Jacka | -z Oddziału AK „Jędrusie” | -z Oddziału AK „Barabasza” | -z Oddziału B. CH. „Ośki” | -z Oddziałów „GL” i „AL.” – zamordowanym w Starachowicach. | Synom ziemi kieleckiej, którym | nie danym było do niej wrócić, | poległym w drugiej wojnie światowej | na wszystkich frontach świata. | Zamordowanym w więzieniach | oraz obozach koncentracyjnych. | TOWARZYSZE BRONI I SPOŁECZEŃSTWO STARACHOWIC.

Starachowice należały do najbardziej prężnych ośrodków konspiracji i walki z hitlerowskim okupantem na Kielecczyźnie. Poczynając od września 1939 r., gdy robotnicy i inżynierowie Zakładów Starachowickich bronili miasta przed nadchodzącymi oddziałami Wehrmachtu, po rok 1944 starachowiczanie stawiali mężnie opór najeźdźcy i okupantowi. Wielu mieszkańców miasta nad Kamienną walczyło w różnych oddziałach partyzanckich, w najodleglejszych zakątkach Kielecczyzny. Często walka ta była okupiona życiem i krwią. W hołdzie poległym poświęcono tablicę w kościele św. Trójcy.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)

Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego”

Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału "Szarego"

Napisy rozdzielone rytm krzyżem oraz wojskowym orzełkiem, znakiem Polski Walczącej i głową Chrystusa w cierniowej koronie – wykonanymi w metalu. W rogach tablic ozdobne, metalowe bolce.

W skład Okręgu Radomsko-Kieleckiego Armii Krajowej wchodziło 12 obwodów, w tym Obwód Iłża. Obwód ten obejmował swoim zasięgiem teren powiatu iłżeckiego. W skład obwodu wchodził miasta: Starachowice, Iłża, Skarżysko, Wąchock, Lipsko i Solec. Obwód Iłżecki nosił kolejno kryptonim: „Strzała”, „Lipy”, „Baszta”, „Cykoria” i „Konrad”. Wraz z Obwodem Końskie wchodził w skład Inspektoratu Starachowickiego AK.

Pierwszym komendantem Obwodu był kpt. Antoni Wyporek „Sęp”, który w styczniu 1940 r. zginął w Krakowskim. W czerwcu 1940 komendę objął Aleksander Michałowski „Jasieńczyk”, który doprowadził do rozwoju obwodu. Powstały niebawem 3 podobwody w Skarżysku, Starachowicach, Iłży i na Powiślu.

Wiosną 1943 roku zaczęły powstawać w obwodzie pierwsze oddziały partyzanckie: Euzebiusza Domaradzkiego „Grota”, Zygmunta Kiepasa „Krzyka”, nad którym przejął następnie komendę Antoni Heda „Szary”. W lecie 1944 r., w czasie koncentracji oddziałów AK oddział „Szarego” wszedł w skład 3 Pułku Piechoty Legionów, jako 2 Batalion. Inne oddziały powstałe w obwodzie w 1944 r., „Wrzosa” i „Potoka” (Wincentego Tomasika), weszły w skład Iłżeckiego Pułku Piechoty.

Z licznych akcji zbrojnych partyzantów AK Obwodu Iłżeckiego należy przede wszystkim wymienić wykonanie wyroku na Erichu Schutzu – inspektorze policji niemieckiej z Radomia, opanowanie kas zakładów Herman Goering Werke w Starachowicach, wykonanie wyroku na kacie Skarżyska – Leo Metzy, bitwę pod Szewcami stoczoną przez 2 Batalion „Szarego” i krwawy bój pod Piotrowym Polem.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)

Tablica nauczycieli 1939 - 1945

Tablica nauczycieli 1939 - 1945

W latach hitlerowskiej okupacji zostało aresztowanych i zamordowanych wielu nauczycieli ze Starachowic i powiatu iłżeckiego zaangażowanych w działalność konspiracyjną i prowadzących tajne nauczanie. Nauczyciele Starachowickich szkół zginęli m.in. w egzekucji w Brzasku pod Skarżyskiem 29 czerwca 1940 r. oraz w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)

Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r.

Tablica upamietniająca zamach na Erika w 1944r.

Dnia 25 maja 1944 r. żołnierze AK z podobwodu Starachowice wykonali wyrok na niebezpiecznym gestapowcu – inspektorze komendy policji bezpieczeństwa w dystrykcie radomskim Erichu Schutzu. Ppor. Zdzisław Zieniewicz „Alter”, wykonawca wyroku oddał do hitlerowca serię z pistoletu maszynowego. Ciężko ranny Schutz zmarł w kilka dni później. W czasie akcji poległ Bolesław Papi „Czerw”, ubezpieczający ppor. „Altera”.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)

Pomnik ofiar egzekucji 1942 r.

Pomnik ofiar egzekucji 1942 w starachowickim Rynku

W końcu sierpnia 1942 r. partyzanci zlikwidowali w Starachowicach dwóch hitlerowskich policjantów ścigających Żyda zbiegłego z getta. W jakiś czas później hitlerowska żandarmeria aresztowała kilkanaście osób zamieszkałych w pobliżu miejsca zastrzelenia policjantów. Aresztowanych zamknięto w budynku gestapo i tam przesłuchiwano. Dnia 5 września 1942 r. na rynku w Wierzbniku (obok placu gen. Świerczewskiego) postawiono szubienicę. Następnego dnia hitlerowscy żandarmi i gestapowcy zamknęli wylotowe ulice prowadzące do rynku i wszystkich ludzi znajdujących się w pobliżu spędzili pod szubienicę. Na oczach tłumu powieszono na niej 16 osób, w tym 3 kobiety.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)

Pomnik Harcerzy 1944

Pomnik Harcerzy 1944

Przy drodze do Ostrowca, na skraju lasu znajduje się pomnik w formie stojącej płyty z czerwonego piaskowca, na której umieszczono granitową tablicę (47 x 62 cm) z napisem: W DNIU 31 STYCZNIA 1944 r. | ZGINĘLI W TYM MIEJSCU | Z RĄK NIEMIECKICH OPRAWCÓW | HARCERZE-ŻOŁNIERZE AK | ZE STARACHOWIC | DH. HENRYK KLICZEWSKI „HIK” LAT 32 | DH. BOGUSŁAW CIELECKI „BOGDAN” LAT 21 | PAMIĘCI POLEGŁYCH | HARCERZE HUFCA | W 65 ROCZNICĘ POWSTANIA | 6.IX.1981 r. HARCERSTWA W STARACHOWICACH. W rogu tablicy lilijka harcerska. Z lewej strony – krzyż z żelaznych prętów. Przed pomnikiem kamienny murek, na którym 2 metalowe znicze ze znakami Polski Walczącej.

Dnia 30 stycznia 1944 r. zostali przypadkowo aresztowani w Starachowicach dwaj żołnierze zbrojnego podziemia, członkowie Szarych Szeregów z zastępu „Żubrów”, Henryk Klimczewski „Hik” i Bogusław Cielecki „Bogdan”. W czasie rewizji Niemcy znaleźli przy nich broń pochodzącą ze zrzutów, którą nieśli na punkt kontaktowy. Harcerze byli przez całą dobę przesłuchiwani i nieludzko katowani. Następnego dnia, 31 stycznia, hitlerowcy wypuścili ich z aresztu, a za nimi psy policyjne. Skazańcy biegli przeszło 3 kilometry w kierunku Michałowa gdzie na skraju lasu zostali zastrzeleni. Pomnik stanął w miejscu ich męczeńskiej śmierci.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)

Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św.

Pomnik Harcerzy - ofiar II wojny św.

Na skwerze między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego znajduje się pomnik z granitowego, obrobionego głazu. Z przodu wmurowana tablica z brązu (57 x 78 cm) z napisem: HARCERKOM I HARCERZOM | WALCZĄCYM | O WOLNĄ POLSKĘ | HUFIEC ZHP | W 80-LECIE | HARCERSTWA | STARACHOWICE MAJ 1991. Z boku tablicy umieszczony krzyż.

Od pierwszych dni wybuchu wojny starachowiccy harcerze uczestniczyli w walce z hitlerowskim najeźdźcą. We wrześniu 1939 r. około 30 harcerzy walczyło w obronie miasta, obsługując działa przeciwlotnicze, karabiny maszynowe, pełniąc funkcję łączników. Po utworzeniu Szarych Szeregów ich komórka powstała również na terenie Starachowic. Harcerze, będąc jednocześnie członkami ZWZ-AK uczestniczyli w wielu akcjach zbrojnych na terenie miasta, m.in. w zamachu na gestapowca Ericha Schutza, walczyli w szeregach oddziału AK „Potoka”. Wielu harcerzy zostało aresztowanych i wywiezionych do obozów koncentracyjnych. Ginęli też walcząc w oddziałach partyzanckich.

Pomnik bohaterów walk 1939-1945

Pomnik bohaterów Starachowic 1939 - 1945

Na skwerze przed budynkiem dawnego KM PZPR pomnik z piaskowca w formie kompozycji rzeźbiarskiej, przedstawiającej zrywającego się do lotu orła na tle sztandarów, z napisem w podstawie: BOHATEROM | STARACHOWIC | 1939-1945.

Mieszkańcy Starachowic podjęli działalność konspiracyjną od pierwszych miesięcy konspiracji. W mieście powstały komórki ZWZ-AK, a od 1942 r. – GL. Terenem nasilonych działań sabotażowych były Zakłady Starachowickie, gdzie grupy Związku Odwetu i GL przeprowadziły szereg akcji niszcząc maszyny, sprzęt i gotowe wyroby. W działaniach sabotażowych uczestniczyli także robotnicy nienależący do żadnych organizacji konspiracyjnych. Szerokim echem wśród mieszkańców miasta odbiła się udana akcja uwolnienia z miejscowego aresztu 60 więźniów, której dokonali żołnierze AK dowodzeni przez ppor. Antoniego Hedę „Szarego”, w dniu 7 sierpnia 1943 r. W oddziale partyzanckim sformowanym przez „Szarego” walczyło wielu starachowiczan. Dnia 30 października 1943 r. partyzanci zdobyli w kasie Zakładów Starachowickich 2,5 mln złotych, zaś 28 lutego 1944 r. rozbroili posterunek straży fabrycznej zdobywając broń i amunicję. W okolicach Starachowic 6 sierpnia 1944 r. partyzanci z 1 Brygady AL., wysadzili most, przez który przechodziły niemieckie posiłki do przeciwnatarcia na przyczółku baranowskim. Tego samego dnia partyzanci z oddziału BCh Tadeusza Sońty „Ośki”, dowodzeni przez Tadeusza Wojtniaka „Bacę” rozbroili ponad 20 żołnierzy niemieckich i zdobyli 7 samochodów ze sprzętem. W ostatnich tygodniach przed wyzwoleniem miasta polscy pracownicy Zakładów Starachowickich utrudnili Niemcom grabież fabrycznego mienia, uniemożliwiając całkowitą ewakuację maszyn i sprzętu. Pamięć wszystkich bohaterów Starachowic uczczono okolicznościowymi pomnikami.

Spis podstron:

1. Pomnik Obrońców Starachowic 1939 (ul. 6 września)
2. Pomnik ofiar terroru oraz członków ruchu oporu 1939-1945 (skrzyżowanie ulic Radomskiej i 1 Maja)
3. Tablica pamiątkowa poległych w czasie II wojny światowej (Kościół p.w. Św. Trójcy)
4. Tablica pamiątkowa żołnierzy Armii Krajowej z Oddziału „Szarego” (Kościół p.w. Wszystkich Świętych)
5. Tablica nauczycieli 1939 – 1945 (ul. Mrozowskiego)
6. Tablica upamiętniająca zamach na Erika 1944 r. (Rynek)
7. Pomnik ofiar egzekucji 1942 r. (Rynek)
8. Pomnik Harcerzy 1944 (ul. Ostrowiecka)
9. Pomnik harcerzy – ofiar II wojny św. (skwer między Al. Armii Krajowej a ul. L. Waryńskiego)
10. Pomnik bohaterów walk 1939-1945 (ul. Konstytucji 3 Maja)