Logo
  • PTTK
  • ROT
  • Logo powiatu starachowickiego

Rezerwat Archeologiczny "Rydno"

Informacje praktyczne

  • Informacje szczegółoweZwińRozwiń
    • Rodzaj obiektu:
      Zabytki archeologiczne
    • Uwagi:
      Przewodnika można zamówić pod numerem telefonu: 502 116 481
    • Udogodnienia:
      Parking
    • Powiat:
      starachowicki
    • Gmina:
      Wąchock
    • Adres:
      Wąchock
    • Szerokość geograficzna:
      51.088105575376
    • Długość geograficzna:
      20.987491607666
    • Region turystyczny:
      Starachowice i okolice
    • Noclegi w okolicyZwińRozwiń
    Sabatówka
    Sabatówka

    Sabatówka to miejsce nietypowe. Dom, w którym mieszkają goście to dawna szkoła podstawowa w Wielkiej Wsi. Budynek został wybudowany w 1904 roku. W 1905 roku zaczęły uczyć się tu pierwsze roczniki dzieci. Taką funkcję budynek pełnił do 1989 roku. W latach 90-tych dawną szkołę od gminy Wąchock odkupili Państwo Sabatowscy. W budynku i jego otoczeniu przez ten czas wiele się zmieniło. Na poddaszu budynku powstało kilka funkcjonalnie urządzonych pokoi, na dole kuchnia, jadalnia i salon z kominkiem. Do dyspozycji gości jest też duża weranda, na której można spędzić pochmurne dni grając na przykład w minibilard lub pingponga. W ogrodzie ustawiono huśtawki, jest wiata grillowa i oczka wodne z kaskadami.

    • Wielka Wieś
    • (41) 271-22-67

    Opis

    "Rydno to nie jest jedno stanowisko ani jedna osada.  To setki, jeśli nie tysiące osad skupionych wokół kopalni ochry,  to znaczy ziaren hematytu, które były eksploatowane od starszej epoki kamienia, już około 20 tysięcy lat temu, aż do, w mniejszej skali, czwartego tysiąclecia przed Chrystusem,  ale głównie w tak zwanym późnym paleolicie, u schyłku epoki lodowej, kilkanaście tysięcy lat temu."

    "Na obszarze, który ma parę kilometrów kwadratowych,  do tej pory odkryto ponad 400 obozowisk z epoki kamienia.  Nie tylko w Europie, lecz także nigdzie na świecie,  gdzie są stanowiska z tego czasu, nie ma takiej ich koncentracji."

    prof. Romuald Schild
    _images/brak.jpeg 

    Nazwy "Rydno" nie znajdziemy w żadnym słowniku czy w spisach administracyjnych,

     Nazwy "Rydno" nie znajdziemy w żadnym słowniku czy w spisach administracyjnych, a dopiero od niedawna możemy się z nią spotkać w przewodnikach turystycznych i na mapach. Jest to rozciągający się na długości ok. 10 km fragment doliny rzeki Kamiennej, gdzie archeologowie znaleźli liczne ślady pobytu ludzi z epoki kamienia (głównie schyłkowego paleolitu i mezolitu). Nazwę "Rydno", w latach pięćdziesiątych, urobił od słów: rudy, ryć, rydel jeden z najwybitniejszych badaczy i znawców paleolitu, silnie związany z Regionem Świętokrzyskim archeolog - profesor Stefan Krukowski. Nazwa szybko przyjęła się w literaturze naukowej i jest znana w środowiskach archeologicznych na całym świecie.
    Na piaszczystych wydmach po obydwu stronach Kamiennej znajdują się pozostałości kilkuset prehistorycznych stanowisk osadniczych skupionych wokół kopalni hematytu, używanego później pod postacią proszku lub maści barwnika koloru czerwonego, symbolizującego życie, zdrowie, siłę, towaru drogiego i poszukiwanego, po który wysłańcy różnych plemion przybywali niejednokrotnie z bardzo daleka. Oprócz wytwarzania barwnika hematytowego starożytni Rydnianie trudnili się również wysoko wyspecjalizowaną produkcją półsurowca krzemiennego z krzemienia czekoladowego,
    po który wyprawiali się do odległych o ok. 15 km i więcej kopalni w okolicy Orońska, Wierzbicy i Iłży.
    Niektóre z przebadanych stanowisk miały kluczowe w skali europejskiej znaczenie dla poznania kultury ludzi żyjących w epoce kamienia. W celu ochrony niezwykłego nagromadzenia pradziejowych zabytków (nigdzie na świecie nie ma takiej koncentracji stanowisk paleolitycznych) od 1957 roku trwały starania o utworzenie na Rydnie rezerwatu archeologicznego. Udało się to dopiero w 1986 roku. Rezerwat objął część doliny rzeki Kamiennej od wschodnich obrzeży Skarżyska-Kamiennej po Górę Św. Rocha w Wąchocku. Na jego terenie znalazł się m.in. zespół paleolitycznych osad przemysłowych i kopalnia hematytu. Obowiązuje tu zakaz naruszania podłoża ziemnego oraz wznoszenia jakichkolwiek obiektów bez uzgodnienia ze Świętokrzyskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Kielcach.
     
    PREHISTORYCZNI MIESZKAŃCY "RYDNA"
    Najstarsze ślady pobytu człowieka na terenie rezerwatu (dwa luźne znaleziska powierzchniowe) związane są prawdopodobnie jeszcze z neandertalczykami, twórcami tzw. kultury mustierskiej (nazwa od Le Moustier we Francji), która rozwijała się ok. 50 tys. lat temu. Stanowisko tej kultury na terenie naszego Województwa Świętokrzyskiego znane jest także w jaskini Raj, w której, co ciekawe stwierdzono ślady używania hematytu.
    Następnie ludzie na Rydnie pojawiają się pod koniec epoki lodowcowej ok. 11000 lat p.n.e. (paleolit schyłkowy). Są to przedstawiciele tzw. kultury hamburskiej, pionierzy w zasiedlaniu uwalnianych przez lodowiec terenów, specjalizujący się w łowiectwie reniferów przy pomocy łuku i strzał wyposażonych w krzemienne groty, kościanych oszczepów i harpunów, wędrujący za stadami tych zwierząt.
    Kolejną kulturą łowców reniferów zarejestrowaną na terenie rezerwatu jest kultura magdaleńska (przełom 11. i 10. tysiąclecia p.n.e., nazwa od stanowiska La Madeleine we Francji).
    Następni pojawili się przedstawiciele kultur: federmesser (nazwa od charakterystycznego kształtu narzędzi przypominającego ostrze scyzoryka) i Bromme-Lyngby, zamieszkujący pogranicze lasów i tundry (pod wpływem przejściowego ocieplenia granica lasów przesunęła się na północ).
    Po ponownym ochłodzeniu klimatu (ok. 9000 lat p. n. e.) na Rydnie pojawiły się grupy łowców reniferów zaliczane do kultury świderskiej. Mniej więcej w tym czasie rozpoczęła się na ogromną skalę eksploatacja hematytu.
    Koniec epoki lodowcowej nie przyniósł kresu osadnictwu na terenie rezerwatu. Znaleziono tu stanowiska kultur mezolitycznych: komornickiej, janisławickiej i chojnicko-pieńkowskiej. Nadal wydobywany był hematyt.
    Przełom gospodarczy w neolicie (dzięki "wynalezieniu" rolnictwa i hodowli zwierząt) spowodował, że ludzie zaczęli szukać do osiedlania się żyznych, lessowych ziem. Osłabło również zainteresowanie hematytem.
    Piaszczyste, jałowe wydmy nad Kamienną przestały być terenem atrakcyjnym.
     
     

       Wszystkich zainteresowanych zwiedzaniem rezerwatu, archeologią doświadczalną lub odtwórstwem (pre)historycznym zapraszamy na stonę ArcheoKlubu PTTK www.rydno.pttk.pl oraz www.rydno.com. Więcej informacji można uzyskać pod nr telefonu: 502 116 481. ZAPRASZAMY !!!

    Lokalizacja

    Hidden text line that is needed to fix map width
    • 20.987491607666
    • 51.088105575376
    • Wąchock
    • Rezerwat Archeologiczny "Rydno"